Zespół jelita drażliwego, a dieta. Co jeść przy zespole jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego (IBS), znany również jako zespół jelita nadwrażliwego, to przewlekła choroba przewodu pokarmowego, która znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie wielu osób na całym świecie. IBS charakteryzuje się zaburzeniami pracy jelit, które wywołują szereg nieprzyjemnych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Ze względu na wrażliwość jelit u osób z IBS, spożywanie niektórych pokarmów może wywołać silne i uciążliwe skurcze oraz inne objawy.

Co to jest zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego to choroba, która dotyka głównie jelita grube, powodując ich nadwrażliwość na różne bodźce. Choć dokładne przyczyny IBS nie są do końca znane, coraz częściej mówi się o wpływie czynników psychospołecznych na rozwój tej choroby. Wiele osób z IBS doświadcza nasilenia objawów w sytuacjach stresowych lub podczas epizodów depresji.

Dla osób z zespołem jelita nadwrażliwego ważne są indywidualne zalecenia dietetyczne, psychoterapia, aktywność fizyczna, farmakoterapia oraz odpowiednia suplementacja.

Objawy zespołu jelita drażliwego

Do najczęstszych objawów spowodowanych przez zespół jelita drażliwego należą:

• Ból brzucha: często występuje w dolnej części brzucha i może mieć charakter kolkowy.

• Wzdęcia: uczucie pełności i rozdęcia brzucha.

• Problemy z wypróżnianiem: biegunki, zaparcia lub naprzemienne występowanie obu tych dolegliwości.

• Niestrawność: uczucie dyskomfortu po jedzeniu.

• Bóle w okolicy brzucha: mogą być stałe lub przerywane.

Przyczyny zespołu jelita drażliwego

Choć jednoznaczne przyczyny IBS nie są znane, istnieje kilka czynników, które mogą przyczyniać się do rozwoju tej choroby:

• Czynniki psychospołeczne: stres i emocje mają znaczący wpływ na nasilenie objawów IBS.

• Zaburzenia mikroflory jelitowej: nieprawidłowy skład bakterii jelitowych może wpływać na funkcjonowanie jelit.

• Czynniki genetyczne: predyspozycje genetyczne mogą zwiększać ryzyko wystąpienia IBS.

Dieta przy zespole jelita drażliwego

Dieta jest kluczowym elementem terapii dla osób z zespołem jelita drażliwego. Odpowiednio dobrane produkty mogą znacznie złagodzić objawy i poprawić jakość życia. Jednym z najskuteczniejszych podejść dietetycznych w IBS jest dieta niskiej zawartości FODMAP.

W pierwszej fazie eliminuje się produkty zawierające wysokie FODMAP, a następnie stopniowo wprowadza się produkty zawierające więcej FODMAP, w zależności od indywidualnej tolerancji.

Dieta LOW FODMAP

Dieta LOW FODMAP polega na ograniczeniu spożycia łatwo fermentujących węglowodanów, do których zaliczamy: fruktozę (obecną w owocach), laktozę (obecną w produktach mlecznych), fruktany (obecne w zbożach), galaktany (obecne w roślinach strączkowych) oraz poliole (obecne w niektórych substancjach słodzących). Nasiona roślin strączkowych, takie jak ciecierzyca, czerwone fasole i soczewica, również powinny być unikane. Produkty pszenne powinny być również wyeliminowane w pierwszej fazie diety.

Dieta w oparciu o wytyczne NICE

National Institute for Health and Care Excellence (NICE) zaleca ograniczenie spożycia produktów bogatych w FODMAP oraz wprowadzenie produktów łatwo tolerowanych przez organizm.

Produkty zbożowe w diecie

Produkty zbożowe, takie jak pszenica, żyto i jęczmień, powinny być ograniczone w diecie z powodu ich wysokiej zawartości FODMAP. Alternatywą mogą być produkty bezglutenowe, które często są lepiej tolerowane.

Dieta wegańska a IBS

Dieta wegańska polega na wyeliminowaniu produktów pochodzenia zwierzęcego, takich jak mleko i przetwory mleczne, mięso oraz ryby. W przypadku IBS, dieta wegańska może być stosowana, ale wymaga starannego doboru składników, aby unikać produktów wysokowodnych w FODMAP.

Produkty dozwolone i zabronione

Dozwolone produkty:

• Owoce: ananasy, winogrona, banany, cytryny, grejpfruty, kiwi, jagody, maliny, mandarynki, marakuja, melon, pomarańcze, truskawki, porzeczki.

• Warzywa: cukinia, marchew, dynia, ziemniaki, sałata, pomidory, ogórki.

• Produkty zbożowe: ryż, owies, komosa ryżowa.

• Nabiał bezlaktozowy: mleko migdałowe, ryżowe, kokosowe.

Zabronione produkty:

• Owoce suszone: rodzynki, morele, śliwki.

• Produkty mleczne: mleko krowie, jogurty, kwaśna śmietana, twaróg, lody, serek mascarpone, maślanka, mleko kozie, mleko owcze, mleko sojowe, mleko skondensowane.

• Warzywa wysokowodne w FODMAP: cebula, czosnek, kalafior, brokuły.

W początkowej fazie diety należy unikać produkty zawierające wysokie FODMAP.

Przykładowe przepisy

Dieta FODMAP - przepisy

I DZIEŃ:

• Śniadanie: jaglanka na mleku migdałowym z borówkami, truskawkami, bananami i włoskimi orzechami.

• II śniadanie: sałatka z kurczakiem, fetą, cukinią i prażonym słonecznikiem.

• Obiad: grillowany łosoś z komosą ryżową.

• Podwieczorek: smoothie na bazie jogurtu bez laktozy z bananami, kiwi i jarmużem.

• Kolacja: zupa krem z batatów z pomidorkami cherry i pestkami dyni.

Szakszuka z serem i szpinakiem

Składniki:

• Szpinak (opłucz i osusz)

• Oliwa (do smażenia)

• Masło

• Sól, pieprz

Przygotowanie:

1. Na patelni rozgrzej oliwę, dodaj szpinak, mieszaj aż zmięknie.

2. Następnie dodaj masło, sól, pieprz. Smaż jeszcze chwilę.

Faszerowana papryka mięsem i ryżem

Składniki:

• Zmielone mięso (wymieszaj z ulubionymi przyprawami)

• Papryka (przekrój wzdłuż na pół i wykrój gniazda nasienne)

• Ryż

Przygotowanie:

1. Paprykę nafaszeruj mięsem i wstaw do piekarnika nagrzanego do około 180 stopni na 40 minut.

Suplementacja w IBS

Błonnik i probiotyki

Błonnik i probiotyki są kluczowymi elementami w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego (IBS). Odpowiednia suplementacja może poprawić perystaltykę jelit, zmniejszyć wzdęcia i poprawić ogólną jakość życia pacjentów.

Błonnik

Błonnik jest istotnym składnikiem diety, który pomaga w regulacji pracy jelit. Istnieją dwa główne typy błonnika: rozpuszczalny i nierozpuszczalny.

• Błonnik rozpuszczalny: tworzy żel w przewodzie pokarmowym, co może pomóc w łagodzeniu biegunek oraz zaparć. Można go znaleźć w owocach, warzywach, nasionach lnu, owsie i jęczmieniu.

• Błonnik nierozpuszczalny: przyspiesza pasaż jelitowy, co może pomóc w łagodzeniu zaparć. Występuje w pełnoziarnistych produktach zbożowych, orzechach i nasionach.

W przypadku IBS, błonnik rozpuszczalny jest często bardziej korzystny, ponieważ ma mniej drażniące działanie na jelita. Wprowadzenie błonnika do diety powinno być stopniowe, aby uniknąć nadmiernych wzdęć i gazów.

Probiotyki

Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które mogą przynosić korzyści zdrowotne, poprawiając równowagę mikroflory jelitowej. W kontekście IBS, probiotyki mogą pomóc w:

• Redukcji wzdęć i gazów: Niektóre szczepy probiotyków, takie jak Bifidobacterium infantis, są szczególnie skuteczne w zmniejszaniu wzdęć i dyskomfortu brzucha.

• Poprawie perystaltyki jelit: Regularne przyjmowanie probiotyków może pomóc w regulacji ruchów jelit, zmniejszając zarówno biegunki, jak i zaparcia.

• Wzmacnianiu bariery jelitowej: Probiotyki mogą poprawiać funkcję bariery jelitowej, zmniejszając przepuszczalność jelitową i ryzyko infekcji.

Zaleca się wybieranie probiotyków, które mają udokumentowane działanie w kontekście IBS, i skonsultowanie się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.

Olejek z mięty pieprzowej

Olejek z mięty pieprzowej jest znanym naturalnym środkiem łagodzącym objawy IBS, zwłaszcza ból brzucha i wzdęcia. Zawiera mentol, który działa rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit.

• Działanie rozkurczowe: Olejek z mięty pieprzowej może pomagać w redukcji skurczów jelitowych, które są częstą przyczyną bólu w IBS. Działa poprzez relaksację mięśni gładkich przewodu pokarmowego.

• Łagodzenie wzdęć: Dzięki właściwościom karminatywnym, olejek z mięty pieprzowej pomaga zmniejszać gazy i wzdęcia, co przynosi ulgę pacjentom z IBS.

Przyjmowanie olejku z mięty pieprzowej w formie kapsułek dojelitowych jest często zalecane, aby uniknąć podrażnienia żołądka. Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza w przypadku stosowania innych leków.

Czy możliwe jest wyleczenie IBS dzięki diecie?

Wyleczenie IBS dzięki diecie jest możliwe, ale wymaga indywidualnego podejścia oraz ścisłej współpracy z lekarzem lub dietetykiem. Kluczowym elementem jest wprowadzenie diety LOW FODMAP, która polega na ograniczeniu spożycia fermentujących oligo-, di-, monosacharydów i polioli.

Dieta LOW FODMAP

Dieta LOW FODMAP składa się z trzech faz:

1. Faza eliminacyjna: Całkowite wyeliminowanie produktów bogatych w FODMAP na okres 4-6 tygodni.

2. Faza reintrodukcji: Stopniowe wprowadzanie produktów bogatych w FODMAP, aby zidentyfikować, które z nich wywołują objawy.

3. Faza personalizacji: Ustalanie długoterminowej diety, która minimalizuje objawy i jest dopasowana do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Monitorowanie reakcji organizmu

Dieta LOW FODMAP wymaga uważnego monitorowania reakcji organizmu na różne produkty spożywcze. Prowadzenie dzienniczka żywieniowego może być niezwykle pomocne w tym procesie.

Dzienniczek żywieniowy

Dzienniczek żywieniowy jest narzędziem, które pozwala na monitorowanie spożywanych posiłków i objawów związanych z IBS. Regularne zapisywanie tego, co jemy i jak reaguje na to nasz organizm, może pomóc w identyfikacji produktów wywołujących objawy oraz w optymalizacji diety.

Jak prowadzić dzienniczek żywieniowy?

1. Dokładne zapisywanie posiłków: Zapisuj wszystkie spożywane posiłki i przekąski, w tym składniki oraz sposób przygotowania.

2. Monitorowanie objawów: Notuj objawy takie jak ból brzucha, wzdęcia, biegunki lub zaparcia oraz ich nasilenie.

3. Określanie korelacji: Analizuj dane, aby zidentyfikować produkty, które wywołują objawy.

4. Współpraca z dietetykiem: Regularne konsultacje z dietetykiem mogą pomóc w interpretacji wyników i dostosowaniu diety.

Korzyści z prowadzenia dzienniczka

• Indywidualizacja diety: Dzienniczek pozwala na dostosowanie diety do indywidualnych potrzeb, co jest kluczowe w zarządzaniu IBS.

• Świadomość żywieniowa: Prowadzenie dzienniczka zwiększa świadomość na temat spożywanych produktów i ich wpływu na zdrowie.

• Poprawa samopoczucia: Lepsze zarządzanie dietą i identyfikacja szkodliwych produktów może znacznie poprawić komfort życia i zmniejszyć objawy IBS.

Prowadzenie dzienniczka żywieniowego w połączeniu z dietą LOW FODMAP oraz odpowiednią suplementacją może przynieść znaczne korzyści w zarządzaniu zespołem jelita drażliwego.